Choroby wieku dziecięcego – różyczka

Co to za choroba?

Różyczka jest chorobą zakaźną, o podłożu wirusowym. Najczęściej przenoszona drogą kropelkową, czyli w kontakcie z osobą chorą, ale także drogą krwionośną przez łożysko (różyczka wrodzona). Źródłem zakażenia są wydzieliny – z nosa, z gardła, krew, mocz, kał. Maleństwo, które zachorowało na różyczkę w życiu płodowym, może wydalać wirusa w moczu nawet przez 1,5 roku życia!

Co pewien czas odnotowuje się zwiększone liczby zachorowań na różyczkę, szczególnie zimą i wczesną wiosną. Okres wylęgania jest dość długi, bo wynosi ok. 2-3 tygodnie, ale zakaźność dla otoczenia uaktywnia się na 7 dni przed pojawieniem się objawów, a także 5 dni po ich wystąpieniu.

Zachorować może każdy. Najczęściej chorują dzieci i w ich przypadku przebieg jest zwykle łagodny. Jednak zachorować mogą również osoby dorosłe, w tym kobiety w ciąży. W ich przypadku różyczka sieje największe spustoszenie. Zakażenie w pierwszych tygodniach ciąży (do 12 tygodnia ciąży, szczególnie do 8 tygodnia) może spowodować poronienie lub uszkodzenia wielu narządów płodu. Najczęstszym powikłaniem zakażenia po 4 miesiącu życia jest głuchota. Zakażenie w późniejszych tygodniach ciąży jest już mniej groźne. Zdarza się jednak, że wpływ różyczki wrodzonej na dziecko ujawnia się dopiero po 2 - 4 latach.

Objawy różyczki

Różyczka może być trudna do zdiagnozowania, gdyż nie zawsze objawia się wysypką. Szacuje się, że nawet w połowie przypadków choroba przebiega bezobjawowo (także u kobiet w ciąży). Zwłaszcza początkowe symptomy w żaden sposób nie sugerują zachorowania na różyczkę: gorsze samopoczucie, stan podgorączkowy, ból głowy, mięśni oraz nieżyt nosa i gardła (szczególnie zapalenie gardła). Objawami, które jako jedyne nie pozostawiają złudzeń, że mamy do czynienia z zachorowaniem na różyczkę, są:

• Powiększenie węzłów chłonnych – karkowych i na potylicy.
• Wysypka - drobna (kropki), różowa, nieswędząca, przypominająca wysypkę uczuleniową. Początkowo może obejmować okolice za uszami, następnie twarz i stopniowo tułów oraz kończyny. Z czasem kropki mogą zlać się w jedno, wywołując wrażenie zaczerwienionej skóry.

Wysypka znika bardzo szybko, po 2-3 dniach, stopniowo blednąc i nie pozostawiając śladu.

Leczenie różyczki

Różyczki się nie leczy, trzeba ją po prostu przechorować. Nie podaje się żadnych leków, poza obniżającymi gorączkę, jeśli taka występuje. Chory powinien pozostać w łóżku i mieć ograniczony kontakt z innymi osobami.

Kobietom w ciąży, mającym kontakt z wirusem, podaje się gamma-globulinę.

Zespół różyczki wrodzonej

Zakażenie przenosi się do płodu przez łożysko, a rodzaj uszkodzeń zależy od tygodnia ciąży, w którym doszło do zachorowania. Zachorowanie w trzech pierwszych miesiącach ciąży skutkuje tzw. embriopatią różyczkową – zaćmą, jaską, wadami serca, małogłowiem i upośledzeniem rozwoju umysłowego. U noworodków obserwuje się też wiele innych objawów: zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie śródmiąższowe płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wątroby, nerek i mięśni, skazę małopłytkową.

Zachorowaniu na różyczkę w ciąży można zapobiec, szczepiąc się przynajmniej na 3 miesiące przed planowaną ciążą.

Szczepienia przeciwko różyczce są obowiązkowe, dwukrotne. Pierwszą dawkę podaje się w 13 – 14 miesiącu życia, drugą w okolicach 13 urodzin. Są to szczepienia szczególnie ważne dla dziewczynek. Szczepionka może być skojarzona i uodparniająca przeciwko odrze, śwince i różyczce. Zastanawiający jest natomiast okres, na który szczepionka chroni przed zachorowaniem – około 10 lat.

Ponadto, okazuje się, że tylko przechorowanie różyczki uodparnia trwale na wirusa, nie można wtedy zarazić się nią powtórnie. We krwi zostają bowiem wytworzone przeciwciała przeciw wirusowi. Na szczęście, w przypadku różyczki nie rozwinęła się moda organizowania spotkań dzieci chorych ze zdrowymi, jak miało to miejsce w przypadku ospy – tzw. „ospa party”. Większość zachorowań na różyczkę przebiega łagodnie, jednak również tutaj istnieje ryzyko powikłań, m.in. różyczkowego zapalenia mózgu lub nerwów, różyczkowego zapalenia stawów lub plamicy różyczkowej.